Доар о фынтынэ ши ун извор ле поартэ нумеле

А сэпа о фынтынэ ши а аменажа ун извор ера консидерат  принтре  молдовень  ун  лукру сфынт,  мижлок де испэшире а пэкателор лумешть ши де ынвешничире а проприулуй нуме. Фынтынарий дин сателе ноастре, мош Петря сау мош Антон, демулт с-ау трекут дин вяцэ, Думнезеу сэ-й ерте, дар нумеле лор май дэйнуеск прин ань, кынд о мындрэ копилицэ скоате апэ зи де зи дин фынтына луй мош Петря сау дин фынтыница луй мош Антон, сау май вине лумя ла изворул Иоаней…

Рэмасе орфане

Пе время фынтынарилор извоареле ерау курэците ла тимп, яр сэтений ши друмеций тот ревеняу инстинктив ла еле пентру а-шь потоли сетя ши фокул де ла инимэ. Дар моший ноштри с-ау кэлэторит ын лумя челор дрепць ши фынтыниле дин сателе ноастре, рэмасе ши еле орфане, ынчетул ку ынчетул сякэ ши се руинязэ. Орбиць де руӂина индиференцей ши а лучиулуй фалс ал викториилор трекэтоаре, мулць динтре урмаший харничилор ши ынцелепцилор ноштри премергэторь ку тимпул ау ынчетат сэ май ындрепте пасул ши гындул спре адевэрателе валорь але натурий — извоареле. Астфел трэинд, ын гоана прогресулуй, ку идея фиксэ кэ чинева ва вени ши не ва фаче апедукте чентрализате де апэ ши тоате челелалте «бунэстэрь» ын каса ноастрэ, ынтр-о бунэ зи не путем помени ынтр-о капканэ, дин каре нич челе май луминате минць ну вор май фи ын старе сэ не скоатэ. Кяр дакэ ын презент оптэм пентру ун апедукт ку апэ потабилэ ын сат, сэ цинем минте кэ ши фынтыниле ну требуе дате уйтэрий. Чине оаре май цине минте густул апей речь дин изворул де лынгэ сатул Чобручиу, кындва лок де попас ал кэлэторилор спре орэшелул Днестровск? Де-а лунгул анилор шь-а сурпат переций ши дежа демулт нимень ну се май фолосеште де апа луй, капакул фиинду-й бэтут ын куе. Ажунӂем ла о конклузие песимистэ, луынд ын консидераре фаптул, кэ мажоритатя фынтынилор, извоарелор пот концине кантитэць спорите де нитраць ши алте рэмэшице але активитэций омулуй — резултат иневитабил ал фолосирий некибзуите де пестичиде, ынгрэшэминте минерале ши органиче, ал стэрий антисанитаре, ын каре се афлэ мулте сурсе де апэ.

Сэмынца а принс рэдэчинь

Пе ла сфыршитул луний юние а анулуй 1989, ам партичипат ла сэрбэтоаря «Зиуа Фынтынилор», организатэ ын сателе райоанелор Рыбница ши Резина. Сэмынца, арункатэ ын тоюл тоамней а анулуй пречедент, ал ачелуяшь евенимент ын масэ – Зиуа Фынтынилор, а принс рэдэчинь, ка май апой, ын мьез де варэ, ла сэрбэтоаря Русалиилор, сэ дее род пе амбеле малурь. Ренаштеря ачелей традиций — де а да вяцэ унуй ноу извор, де а курэци ши а аменажа фынтыниле сатулуй натал — ынкэ о датэ а демонстрат атунч ку присосинцэ кэ омул, сэтянул, дакэ вря, мулте лукрурь фрумоасе поате фаче.

Мулте короане де флорь ау фост коборыте ын ачя диминяцэ де варэ пе унда Ниструлуй — семн ал приетенией трудиторилор дин сателе нистрене. Май апой ау кончертат, шь-ау ынчеркат путериле ши мэестрия пе теренурь спортиве, умэр ла умэр ау дансат хора ши сырба, ау ынӂенункят ын фаца фынтынилор ши а из-

воарелор, дэтэтоаре де вяцэ, ау партичипат ла ярмарокул солидаритэций, лотерия агриколэ, пентру ка фиекаре динтре чей презенць — господарь ши оаспець, сэ-шь адукэ контрибуция ла аменажаря ши реконструкция извоарелор де пе малуриле Ниструлуй. Мембрий журиулуй, кяр де дис-де-диминяцэ, уркау ын кэруце, ымподобите ку просоапе, трасе де чей май мындри кай дин колхозуриле де пе атунч, порняу, фиекаре прин сателе лор, сэ факэ биланцул конкурсулуй. Ын тоате сателе фынтыниле ши извоареле ынгрижите ерау ымподобите ку просоапе молдовенешть ши флорь. Алэтурь — месе ынкэркате ку букате, пыне ши саре, улчоаре, кэнь ши просоапе пентру мештерий фынтынарь, пентру стэпынь ши тоць чей, каре ау партичипат ла лукрэриле де конструкцие ши аменажаре. Кред кэ май сынт марторь ай ачелей сэрбэторь атыт де фрумоасе!

Грацие солемнитэций, сэтений с-ау реынтылнит атунч ку Зына Апелор ши Мештер-Фаур, Фэт-Фрумос ши Иляна Консынзяна, с-ау конвинс кэ ын сателе лор май сынт мештерь адевэраць, капабиль де а ымблынзи сфыркул унуй извор ши а-л пуне ын сервичиул омулуй. Фынтынарий дин партя локулуй ерау онораць дупэ традиция рэмасэ дин мошь-стрэмошь: ку просоапе ши колачь, ку улчоаре ымподобите ку бусуйок ши коптурь!

Необоситул фынтынар

Ера Зиуа Фынтынилор, дар ши а фынтынарилор. Пе ан че трече, дин пэкате, ын сателе нистрене ну май гэсешть стэпыниторь ай ачестей векь ши фрумоасе професий, ну май гэсешть омул каре, луынд о лозие де вицэ-де-вие ын мынэ ши врэжинд пуцин ку еа, ар луа хырлецул ын мынэ ши ар ынчепе, чентиметру ку чентиметру каля спре инима изворулуй. Десигур, вець контразиче: чине май сапэ ку хырлецул ши казмауа фынтыниле астэзь? Астэзь кэ поате ши ну, дар пе атунч… Фынтынарул Андрей Михалаке, ероул ачелей сэрбэторь, ера бэетан ынкэ, кынд вечинул, Петраке Грэтилэ, л-а луат сэ-й фие де ажутор ла сэпатул уней фынтынь. Апой а урмат а доуа, а трея… Ла вре-о кытева суте де фынтынь ши извоаре авя атунч необоситул фынтынар. Кытева суте де монументе вий сэпате де думнялуй ын диферите колцурь але републичий. Ешит пе атунч ла пенсие, мош Андрей се окупа ку фынтыниле ши извоареле анул ымпрежур, яр пынэ атунч ле сэпа май мулт ярна, кынд ын колхоз ну пря ера мулт де лукру. Доар о фынтынэ ши ун извор ый поартэ нумеле, ынсэ лумя ыл цине бине минте. Астэзь, тинерий ну се пря грэбеск сэ ымбрэцишезе месерия фынтынарилор де алтэ датэ, трэим алте времурь. Кяр ши дакэ е аша, де че сэ ну ренаштем традиция де а сэрбэтори Зиуа Фынтынилор ши а Извоарелор?

Ион Изворяну

Фото дин сурсе дескисе