Олег ДИЛИГУЛ: «Семне буне аре анул, семне буне де белшуг»

Зилеле трекуте ам ынторс ултима фоае а календарулуй анулуй 2020 ши, лэсынд ын урмэ ынкэ 12 лунь дин вяцэ, не прегэтим сэ пэшим ын ноул ан 2021, каре ва фи кондус де Биволул де Метал. Конформ календарулуй ориентал, фиекаре ан есте цинут суб еӂида унор анимале. Май мулт декыт атыт, карактерул анималулуй протектор ласэ о ампрентэ асупра евениментелор каре ау лок пе паркурсул анулуй. Симболул анулуй 2020 а фост Шоболанул. Ачест розэтор виклян ши дырз не-а адус мулте сурпризе неплэкуте ши не-а ынгрижорат пе тот паркурсул анулуй. Астэзь, афлынду-не суб паза прудентулуй Бивол, есте моментул сэ не аминтим че «урме» а лэсат Шоболанул Алб ын дезволтаря секторулуй агрикол ал цэрий ши сэ естимэм евентуалеле премисе ши сукчесе ын анул Биволулуй де Метал ымпреунэ ку Олег Дилигул, прим-вичеминистру ал Министерулуй Агрикултурий ши Ресурселор Натурале.

— Анул 2020 а фост унул компликат пентру агрикулторь, атыт пентру чей каре култивэ череале, кыт ши пентру чей каре креск фрукте ши легуме. Дар, ын пофида орькэрор дификултэць, путем констата ку сигуранцэ кэ секуритатя алиментарэ а цэрий ну есте ын перикол, яр кондицииле натурале дин ултима време ши сприжинул статулуй ле ва пермите тутурор продукэторилор агриколь сэ-шь десфэшоаре активитатя ын анул ноу ын реӂим нормал ши констант. Анул 2020 а фост чел май сечетос дин ултимеле шапте дечений. Сэ ну уйтэм сэ менционэм ши фаптул кэ ну екзистэ 2 ань агриколь идентичь. Дакэ не гындим ла фаптул кэ анул трекут пе время ачаста ерам ын курсул уней периоаде де сечетэ ши агрикулторий ау интрат ын ярнэ ку ун дефичит мажор де апэ, дупэ каре а урмат дин примэварэ пынэ ын тоамнэ о сечетэ северэ, май адэугаць ши аршицеле путерниче, атунч резултателе, десигур, ау фост миниме. Пе паркурсул збучуматулуй ан 2020, маркат ну нумай прин сечетэ, дар ши прин мултэ импревизибилитате, инстабилитате, кризэ санитарэ супрапусэ сочиетэций умане ши челей економиче, контрибуция агрикулторилор нистрень ла дезволтаря секторулуй агроиндустриал есте бине куноскутэ. Есте суфичиент сэ спун кэ роада де череале адунатэ ши депозитатэ ын хамбаре, крештеря ши ынгрижиря челорлалте културь техниче ши агриколе, прекум ши презенца легумелор ши фруктелор пе маса ноастрэ — тоате сынт резултателе мунчий лор ын челе май дифичиле кондиций климатериче.

Ын 2020 агрикулторий ноштри ау семэнат ын тотал 87 956 хектаре де пэмынт арабил. Грыул де тоамнэ, порумбул, орзул, секара, мазэря, овэзул ш.а. ау фост реколтате де пе 69 096,5 хектаре ынтр-о кантитате де 138 197,5 тоне де череале, ку рандаментул де 20 чентнере ла хектар. Културиле техниче – рапица, флоаря-соарелуй, соя, инул, муштарул ш.а. ау фост реколтате де пе 58 880,8 хектаре, кантитатя фиинд де 68 717,6 тоне ку ун рандамент де 11,7 чентнере ла хектар. Легумеле ау фост култивате пе ун терен агрикол де 2 617 хектаре, ын финал фиинд стрынсе 44 466,8 тоне де роший, кастравець, варзэ, чапэ, ардей, устурой ш.а. Ливезиле републичий, каре окупэ о супрафацэ де песте 2 232  де хектаре ау дат о реколтэ де апроапе 9 986 тоне де фрукте: чиреше, каисе, мере, пруне… Десигур, спре деосебире де резултателе ши рандаментул реколтей анулуй 2019, сукчеселе агриколе але анулуй 2020 сынт май пуцин импунэтоаре.

— Кум се презинтэ ынчепутул анулуй агрикол 2020-2021 ын визиуня Думнявоастрэ?

— «Семне буне анул аре…» се спуне ын хэитура де Анул Ноу ши, се паре, кэ Боул дин хэитурэ ва цине ын анул луй ку агрикулторий. Оптимишть фиинд, требуе сэ не аштептэм ынтотдяуна ла чева май бун. Пречипитацииле, каре кад дин а доуа жумэтате а тоамней анулуй 2020, ау фэкут ка резерва де апэ сэ фие апропиятэ де чя нормалэ ши ле-ау пермис агрикулторилор сэ екзекуте лукрэриле де сезон ла нивелул кувенит. Чирка 85 000 де хектаре де терен агрикол а фост дежа арат ши ачест лукру е фоарте ымбукурэтор, май алес кэ де мулць ань ну а май фост ынреӂистратэ о старе а теренурилор атыт де бунэ ка ын ачастэ периоадэ. О маре парте дин теренуриле арате ау фост ынсэмынцате ку череале де групул ынтый ши дой, семинцеле фиинд дин фондул аутохтон де продучере. Дакэ вом авя парте де о примэварэ ку температурь нормале ши о варэ фэрэ сечетэ, вом обцине роаде буне. Грыул а фост семэнат ын кондиций приелниче, ку тоате кэ ла ынчепутул тоамней ерау ши марь рискурь пентру агрикулторь дин кауза липсей де пречипитаций, дар акум есте рэсэрит ши аре о денситате ексчелентэ.

Анул Биволулуй 2021, конформ калкулелор астролоӂиче, се ва афла суб инфлуенца енерӂией апей. Вибрация елементулуй «апэ» не ва трези капачитатя де а гэси солуций пентру проблемеле зилниче. Амелиорация: проблема каре чере о атенцие деосебитэ ын Нистрения. Вор авя лок скимбэрь фаворабиле ын анул каре вине ын ачест домениу?

— Пентру агрикулторь апа а фост факторул чел май импортант ал активитэций де-а лунгул ынтрегулуй сезон агрикол 2019-2020. Анималул-тотем ал анулуй 2020, Шоболанул, пе семне, с-а ымпотривит ынвершунат ачестей субстанце дэтэтоаре де вяцэ, ынсэ н-а авут путерь сэ се импунэ хотэрырилор луате де оамень, каре с-ау унит ынтр-о луптэ комунэ пентру а ымбунэтэци ачест систем атыт де импортант пентру агрикултурэ – амелиорация. Гувернул, Министерул Агрикултурий, агрикулторий, сочиетатя чивилэ – тоць с-ау ынтрунит ын шединце ши ау хотэрыт: рекупераря ши реноваря системулуй амелиоратив ал Нистренией е о кондицие нечесарэ пентру асигураря секуритэций алиментаре а цэрий. Ын анул трекут, даторитэ утилизэрий планификате а апей, рандаментул теренурилор иригате а крескут пынэ ла 18 000 де хектаре, прецул ливрэрий апей фиинд фоарте конвенабил пентру агрикулторь – 70 де копейчь пентру ун куб де апэ. Ын курынд ва фи пус ын апликаре Програмул де Стат пентру дезволтаря комплексулуй агроиндустриал че пресупуне ремедиеря системулуй амелиоратив ал Нистренией – стацииле де помпаре а апей дин Ташлык, Спея, Чобручиу. Амелиораторий сусцин кэ, дакэ вор бенефичия де сусцинеря статулуй, ын урмэторий ань вор екстинде теренуриле агриколе иригате пынэ ла 30 000 де хектаре.

— Ынтрукыт сынтем ла ынчепутул анулуй окротит де Таур, е де датория ноастрэ сэ евалуэм ситуация ши ын секторул зоотехник.

— Секторул зоотехник, деши а ынреӂистрат сукчесе миниме ын анул пречедент, ва гэси путерь де ревигораре. Ауторитэциле пропун о серие де меканисме ной де субвенционаре пентру крескэторий де анимале. Ачаста преведе плэць пентру нумэрул де анимале ши пентру литрул де лапте. Де екземплу, статул акизиционязэ де ла фермиерь лаптеле, плэтинд о рублэ пентру ун литру, яр пентру о бовинэ акизиционатэ дин стрэинэтате, статул поате сэ аките 13 000 де рубле. Даторитэ супортулуй статулуй, продукэторий де карне ши лапте пот инвести ши реализа проекте, бенефичиинд де о субвенцие дин партя статулуй де пынэ ла 1 250 000 де рубле – ынчепынд ку конструкция/модернизаря фермелор, прокураря анималелор де прэсилэ пынэ ла прокураря ши прелукраря продуселор лактате ши а кэрний, скопул финал фиинд асигураря секуритэций алиментаре а цэрий ши дезволтаря секторулуй зоотехник ын ынтреӂиме.

— Пэшинд прагул сэрбэторилор де ярнэ, аш вря сэ вэ ынтреб: путем оаре афирма кэ агрикултура нистрянэ а кэпэтат унеле партикуларитэць сау традиций де-а лунгул екзистенцей сале?

— Ын опиния мажоритэций агрикултура есте доар дестинул вырстничилор рэмашь ла сате. Тинерий плякэ ла ораш, студиязэ, ревенинд ла баштинэ доар пе пост де мусафирь ын каселе пэринцилор сау бунеилор. Пентру уний, ынсэ, каре пэстрязэ експериенца лэсатэ де ӂенераций, сатул репрезинтэ шанса де а-шь пуне ын апликаре куноштинцеле ши де а дезволта о афачере профитабилэ. Фамилий ынтреӂь се дедикэ култивэрий пэмынтулуй, авынд конвинӂеря кэ ачаста есте мениря лор. Сфатуриле ши експериенца челор май ын вырстэ де рынд ку куноштинцеле челор тинерь адук сукчесе ынтреприндерилор агриколе фамилиале. Мембрий фамилией де агрикулторь ын фрунте ку А.Кизил дин Мэлэешть, СРЛ «Агрикол ППК», мембрий фамилией ын фрунте ку В.Греку дин Терновка, СРЛ «Фикс», мембрий фамилией ын фрунте ку И.Паскарь, СРЛ «Строенцы» ши мулте алте фамилий де агрикулторь пун темелия уней традиций де нездрунчинат ын агрикултура Нистренией – а династиилор де агрикулторь. Сэ менционэм кэ протекторул анулуй 2021 – Биволул – ый ва окроти: ел есте ши сфынтул апэрэтор ал фамилией ши ын анул луй релацииле де фамилие пот девени ши май трайниче, яр активитэциле ын комун пот адуче бенефичий мажоре ынтреӂий фамилий.

Боул де метал алб, конформ прогнозелор, патронязэ агрикултура, астфел ынкыт аний каре трек суб семнул сэу сынт, де обичей, фруктуошь. Жудекынд дупэ семнеле тоамней анулуй 2020, анул ноу промите сэ фие лиништит ши родник. Анул ну преведе дезастре натурале глобале кум ар фи сечета, гриндина, инундацииле. Агрикулторий пот прелукра ын сигуранцэ пэмынтул ши пот аштепта о реколтэ богатэ. Тотодатэ Биволул, ын чуда консерваторисмулуй сэу, ну ымпьедикэ интродучеря технолоӂиилор авансате ын домениул агрикултурий ши крештерий анималелор. Прин урмаре, драӂь агрикулторь, путець ынчепе ын сигуранцэ модернизаря машинилор агриколе, конструиря унуй фриӂидер де пэстраре а продукцией агриколе сау култиваря унуй ноу терен агрикол.

Деч, дупэ кум ведем «семне буне аре анул, семне буне де белшуг…». Сперэм кэ аштептэриле вор девени реалитате!

 Ион Изворяну

Фото де аутор