Рэнь че дор ши астэзь

Ын орашул армян Гюмри, ын трекут ка Ленинакан ши интрат ын историе ын резултатул кутремурулуй дин 1988, се ыналцэ ун монумент каре симболизязэ маря траӂедие ши нежустификата дурере а ынтрегулуй попор армян ши а ынтреӂий оменирь. Монументул «Виктимелор фэрэ винэ, инимилор милостиве» есте о колоанэ каре репрезинтэ алегорик ун аместек, о ымплетире а оаменилор ши блокурилор де бетон, авынтатэ спре черурь, спре вешничие.

   Ла ора 11.41, пе 7 дечембрие, о зи чецоасэ ши посоморытэ, мунций с-ау згудуит ши ку о маре путере с-а клэтинат пэмынтул. Ынтр-о клипэ ау фост руинате орашеле, сателе, школиле, грэдиницеле ши ынтреприндериле индустриале. Ын ачастэ орэ траӂикэ шь-ау пьердут вяца песте 25 000 де оамень, 140 000 ау девенит инвализь, 16 000 ау фост скошь де суб дэрымэтурь.

  Дуреря попорулуй армян ау ресимцит-о оамений дин ынтряга луме. Клопотул траӂедией а фост аузит. Ка о ненорочире персоналэ а фост акчептатэ вестя де пэмынтений ноштри, каре ынтр-ун тимп скурт ши фоарте оператив ау формат деташаменте де волунтарь ши тренурь спечиале, комплектате ку техникэ де конструкцие: аутомакарале, аутоспечиале, трактоаре, реморчь, вагоане де дормит, стаций електриче мобиле, кортурь…

   Александру Карафизи, директорул ӂенерал ал Колоаней Меканизате Мобиле № 11 дин сатул Суклея, районул Слобозия, ышь адуче аминте: «Ноутатя страшникэ м-а принс ла локул де мункэ. Еу ши алць колеӂь не-ам дечис ынтр-о клипитэ — ам скрис черерь де ынроларе ын деташаментул де волунтарь. Ерам зечь де мунчиторь, принтре каре ау фост Александру Иванес, Анатолие Чеботару, Владимир Савва, Георге Цугуй, Ион Ризов, Станислав Насонов, Ион Санду, Павел Погорлецкий ши алций. Ку уний динтре ей лукрэм пынэ астэзь кот ла кот. Ачешть оамень ау сэрит ын ажутор оаменилор каре с-ау поменит ынтр-о ситуацие дифичилэ, немилоасэ, ей ау фэкут тотул че ера ын путериле лор».

 «Панорама локалитэций репрезента ун ораш де дупэ рэзбой. Ын локул клэдирилор ерау мунць де пятрэ, бетон, фер ши стиклэ. Копачий ерау смулшь дин пэмынт, пе друмурь ши пьецеле орашулуй – крэпэтурь именсе, рецелеле техниче – диструсе, липся ши апа потабилэ», — ышь аминтеште Павел Погорлецкий.

  Волунтарий нистрень, алэтурь де армений ындурераць, алэтурь де солдаций Арматей Советиче, зи ши ноапте, фэрэ обосялэ, ышь акитау чинстит ши конштиинчос сарчиниле. О бунэ парте динтре нистрень, фиинд тракторишть ши шоферь, курэцяу орашул де руине, о алтэ парте с-ау ынкадрат ын реконструкция рецелелор де апэ ши репарация фынтынилор артезиене, кыт ши ла реконструкция дигурилор ши баражелор рыурилор де мунте. А фост о мункэ енормэ.

 «Ку пэрере де рэу, счизиуня фостелор републичь унионале а инфлуенцат ши асупра рестабилирий ши реконструкцией реӂиуний кутремурулуй де пэмынт, а локалитэцилор диструсе. Волунтарий пэрэсяу Армения. Ной ам лэсат ын Ленинакан тоатэ техника де конструкцие, аутоспечиалеле, екипаментул електрик ши мулте алтеле. Се продучяу скимбэрь радикале ын цара кындва унитэ ши путерникэ, апэряу ной ынчеркэрь пентру тоць оамений советичь, — ышь дяпэнэ аминтириле Александру Карафизи. — Ку ун маре регрет констат — омул уйтэ де лукруриле че ну пот фи уйтате. Ау трекут де акум 30 де ань ши мулць тинерь нич ну штиу че с-а ынтымплат ын ындепэртатул ан 1988. Е бине кэ ын република ноастрэ ачастэ зи есте комеморатэ. Пэмынтул, очеанеле, универсул сынт о енигмэ пентру ом, деачея требуе сэ фим виӂиленць, прегэтиць пентру а цине пьепт «сурпризелор» натурий».

Аминтинду-не де ачастэ катастрофэ, де ачел дезастру натурал, каре а ынгицит зечь де вьець оменешть, сэ ну уйтэм  кэ не паште пря мулте траӂедий, требуе  сэ привим ын журул ностру, сэ не привим унул пе алтул ши сэ не оприм, сэ пэстрэм пачя, сэ не стимэм унул пе алтул, пе апропияций ноштри, сэ прецуим вяца ши драгостя – доар ачестя сынт есенциалул екзистенций ноастре пе Пэмынт!

Тутурор челор, каре вор чити ачест артикол, ле пропун сэ чинстяскэ мемория миилор де оамень каре шь-ау пьердут вяца ын ачя зи де 7 дечембрие 1988, ын Армения, ку ун минут де рекулеӂере.

  Ион Изворяну