О кэлэторие ын трекут

Ын зиуа маркэрий аниверсэрий а 80-я а Викторией, ла Тираспол а фост дескисэ партя чентралэ а картиерулуй музеистик, дедикат Марелуй Рэзбой пентру Апэраря Патрией. Ла евенимент ау партичипат кондукэторул цэрий Вадим Красносельский, прим-министрул Александру Розенберг.

Есте ворба деспре прима експозицие дин инчинта Музеулуй де историе ши студиере а цинутулуй натал дин капиталэ. Ачаста есте консакратэ историей Нистренией дин периоада Марелуй Рэзбой пентру Апэраря Патрией. Експонателе, адунате суб ачелашь ӂенерик, оглиндеск евениментеле анулуй 1941, соарта компатриоцилор ноштри дин периоада де окупацие, истецимя организациилор илегалисте ши операциуниле де елибераре: Одеса, Уман-Ботошан ши Яшь-Кишинэу.

Принтре експонате се гэсеск скулптуриле марешалилор Викторией, униформе милитаре, фотографий, документе, арме, обьекте персонале але илегалиштилор ши кондукэторилор советичь де ошть, каре ау партичипат ла елибераря мелягулуй ностру де инвазия фасчистэ. Гэсим ын сала де експозиций ши еполеций ӂенералулуй-локотенент Михаил Шарохин, командантул Арматей а 37-я, каре а луптат ку душманул пе Капул де под Кицкань, стилетул марешалулуй Владимир Судец, командантул Арматей а 17-я Аериене, прекум ши о букатэ де метал, гэуритэ де глоанце, каре а фост о цинтэ де тестаре ын тимпул прегэтирилор пентру операциуня Яшь-Кишинэу. О витринэ апарте редэ вяца мембрилор организациилор илегалисте, фиинд реконституите ын миниатурэ крымпее дин активитатя лор, де екземплу, кум репартизау фоиле воланте пе стрэзиле орашулуй Тираспол.

Пунктул кулминант ал експозицией есте диорама, каре не трансферэ ын моментул атакулуй трупелор советиче ын кадрул операциуний Яшь–Кишинэу, ын траншееле инамиче диструсе ку арме абандонате ши ун мортиер рэстурнат… Ауторий ачестуя де ненумэрате орь ау мерс ла Капул де под Кицкань, пентру а черчета ын деталиу локул луптелор, пентру а реда кыт май реалист евениментеле историче.

О експозицие интересантэ не аштяптэ ын куртя музеулуй, ын спациу дескис. Атенция визитаторилор, ын примул рынд, есте ындрептатэ спре импровизата казематэ перманентэ дин зона фортификатэ №1021 дин Тираспол, каре есте унул динтре челе доар трей астфел де пункте екзистенте ын спациул пост-советик. Ла интраря ын фортификацие гэсим о гратие анти-асалт ши о амбразурэ спечиалэ ындрептатэ спре еа. Ынтр-о одае ынгустэ урмэрим доуэ митралиере «Максим», ун перископ, о стацие радио, ун систем де вентиларе, каре елимина газеле де праф де пушкэ ши ушь ерметиче. Переций сынт акопериць ку метал ондулат, кончепут пентру а протежа гарнизоана де фрагментеле де бетон арункате ын аер де обузе. Яр о казематэ перманентэ стэпынеште траншееле ку челулеле цинташилор ши позицииле де митралиере греле. Ла патрузечь ши чинч де милиметри де асупра траншеелор ведем ши ун тун антитанк. Лынгэ ел — о кутие дескисэ ку картуше ши ун гардиан ымбрэкат ын униформа милитарэ а анилор 40 ку о пушкэ ын позиция «чентурэ». Ын ачеяшь курте а фост импровизатэ ши о табэрэ а деташаментулуй де партизань, ун колцишор рошу ши о кантинэ суб акопериш дин пае.

О сурпризэ плэкутэ организаторий експозицией ау прегэтит ши пентру аматорий де аутовехикуле блиндате векь, каре инклуде машина блиндатэ БА-64, леӂендарул вехикул «Виллис», «Волга» милицианэ ГАЗ-21, танкул Т-34, прекум ши нумероасе моточиклете дин тимпул рэзбоюлуй.

Апропо, ла база музеулуй де историе ши де студиере а цинутулуй натал дин Тираспол ва фи креатэ о ресурсэ уникэ де информаций, дедикате Марелуй Рэзбой пентру Апэраря Патрией ын история Нистренией. Вадим Красносельский а ордонат шефилор администрациилор де стат але орашелор ши райоанелор сэ асигуре лукрул де диӂитализаре а документелор, експонателор ши дателор деспре ветераний МРпАП ши сэ трансфере информацииле нечесаре пентру ресурса релевантэ кыт май курынд.

Лилия Спеян