Театрул ши комуникаря импун егалитате

Нистрения есте о царэ уникэ ку о културэ богатэ. Литература молдовеняскэ аре проприиле карактеристичь, теме ши мотиве спечифиче каре не ажутэ сэ ынцелеӂем ши сэ симцим спиритул ачестуй ням. Авынд о векиме ын мункэ де песте 25 ань ку копий ку дизабилитэць, деклар ферм кэ, пентру а инспира елевий сэ студиезе лимба ши литература молдовеняскэ, активитэциле де театрализаре девин о методэ ефичиентэ.

Опереле скрииторилор молдовень, Михай Еминеску, Василе Александри, Ион Крянгэ ши алций, сынт о сурсэ ексчелентэ пентру ынсченаре. Копиий, май алес ку черинце едукационале спечиале, девин куриошь сэ студиезе о лимбэ стрэинэ, чея че есте чева ноу ши необишнуит пентру ей. Мисиуня ноастрэ, а педагоӂилор, есте сэ менцинем ачест интерес. Ын ачест скоп, мь-ам пропус ка ын тимпул активитэцилор екстракурикуларе сэ-й куфунд пе копиий ын атмосфера театрулуй, дезволтынду-ле ын ачелашь тимп абилитэць де комуникаре, стырнинду-ле интересул пентру студиеря лимбий молдовенешть ши културий попорулуй молдав.

Де-а лунгул анилор ам ынцелес кэ ынсченаря унуй фрагмент дин оперэ ын кадрул орелор де лимбэ молдовеняскэ поате девени ун мижлок путерник де мотиваре. Прин интерпретаря вие а текстелор елевий сынт ынкадраць май профунд ын лумя литературий ши културий молдовенешть, куноск ын мод танӂибил персонаӂеле ши евениментеле, чея че фаче прочесул де студиере мулт май виой. Аич не путем аминти ши де елементеле ынвэцэмынтулуй форматив, фолосите ын кадрул лекциилор. Пентру копий ку черинце спечиале ачестя сынт принчипий каре стипулязэ партичипаря конштиентэ ши активэ а елевилор ла проприя формаре. Методеле актив-партичипативе сынт аксате пе активитатя елевулуй, соличитынду-й интенс гындиря, имаӂинация, капачитатя де комуникаре, де операционализаре етч., орь де кыте орь обьективеле ши концинутул сынт формативе.

Ын урма челор спусе, фолосиря принчипиилор де драматизаре ши а елементелор формативе ын тимпул лекциилор пермите елевилор ну нумай сэ читяскэ ши сэ традукэ тексте, чи ши сэ промовезе индивидуализаря ынвэцэрий ши дезволтаря мотивацией пентру акциуниле де комуникаре а елевилор. Реешинд дин партикуларитэциле копиилор ку дизабилитэць, ла пунеря ын сченэ а оперелор литераре есте импортантэ адаптаря сарчинилор, луаря ын консидераре а карактеристичилор индивидуале але фиекэруй копил ши креаря унуй медиу де сусцинере ши инспирацие ын кадрул лекциилор.

 Ынсченынд ку елевий дин класеле а 5-я ши а 8-а повестя «Капра ку трей езь» а скрииторулуй молдовян Ион Крянгэ, о лукраре уймитоаре, каре ый каптивязэ пе копий прин акциуниле сале, ам тинс спре кытева обьективе. Ын примул рынд, да а-й фамилиариза ку моштениря културалэ. Ын рындул дой, сэ ле дезволт перчепция визуалэ ши физикэ (драматизаря уней повешть ле пермите елевилор ку дизабилитэць сэ-шь имаӂинезе май бине акциуниле ши персонажеле, сэ ле визуализезе прин мишкэрь, експресий фачиале ши експресивитате емоционалэ). Ши пе позиция а трея а фост дезволтаря абилитэцилор де адаптаре сочиалэ (ынсченынд фрагменте, ымпреунэ ку алць елевь, копиий ынвацэ сэ комуниче, сэ интеракционезе ку алць оамень ши сэ лукрезе ын екипэ). Май путем адэуга аич ши дезволтаря абилитэцилор мотриче ши де коордонаре, ымбунэтэциря компетенцелор лингвистиче, сусцинеря ын аутоекспримаре етч. Дупэ кум аратэ практика, ын тимпул репетициилор, копиий меморязэ инволунтар ну нумай кувинтеле, чи ши апроапе ынтряга пьесэ, де ла ынчепут пынэ ла сфыршит. Адикэ студиеря лимбий молдовенешть прин пунере ын сченэ а уней пьесе ый активизязэ пе копий, кяр ши пе чей май ленешь ши неатенць. Ачастэ техникэ инфлуенцязэ позитив ши прочеселе ментале. Ку ажуторул ей ун педагог поате ажута ун копил сэ депэшяскэ фрика пентру студиеря уней лимбь стрэине.

Дакэ инструментеле сынт фолосите корект, путем ынреӂистра сукчесе. А лимита прочесул де предаре-ынвэцаре доар ла контекстул информатив есте о грешалэ. Требуе сэ екзисте ун екилибру ынтре предаре пур информативэ ши чя ку елементе де жок, де театрализаре. Ын аша каз не вом кондуче де ноиле тендинце ын дидактика модернэ.

Елена Бешляга, ынвэцэтоаре де лимбэ молдовеняскэ, шкоала-грэдиницэ де културэ ӂенералэ пентру копий ку черинце едукационале спечиале № 2 дин Тираспол.