Венетик, дар адевэрат нистрян

Ла Каменка а авут лок Форул илуминист ку ӂенерикул «Валориле фамилиале ши репере нистрене але историей ӂенералулуй-фелдмарешал П.Х. Витгенштейн», консакрат зилей де наштере а марелуй кондукэтор де ошть, ероулуй Рэзбоюлуй пентру Апэраря Патрией дин анул 1812 Пьотр Христианович Витгенштейн, дар ши Анулуй Валорилор Фамилиале. Евениментул а авут лок ын кадрул проектулуй «ӂенералул-фелдмарешал рус П.Витгенштейн ши моштениря луй историко-културалэ ын Нистрения», иницият де кэтре организация публикэ републиканэ «Асочиация историко-ӂеографикэ дин Нистрения» ши сусцинут финанчиар де организация аутономэ некомерчиалэ «Евразия» (ор. Москова).

Ла фор ау партичипат вичешефул администрацией де стат а районулуй ши орашулуй Каменка Наталия Исакова, репрезентанць ай комунитэцилор штиинцифиче де стат ши обштешть дин секторул историко-културал ши чел туристик але републичий, тинерет дин ынтряга царэ.

Партичипанций ла фор ау депус флорь ла монументул луй П. Витгенштейн, ау визитат бисерика лутеранэ дин картиерул Антоновка, каре а фост о колоние ынтемеятэ де соций Витгенштейн пентру немций адушь пе пэмынтул ностру пентру а лукра ын господэрия мултирамуралэ а контелуй. Колония а фост нумитэ Антонеттенталь, ын чинстя социей командантулуй де ошть Антонина. Пе териториул фостей бисеричь лутеране оаспеций ау фэкут куноштинцэ ку ун станд мемориал информатив ши ау визитат крипта фамилией Витгенштейн, конструитэ ын анул 1840. Пе плэчиле фунераре дин мармурэ ерау индикате нумеле де фамилие, пренумеле ши патронимикул, дата наштерий ши а морций рэпосацилор: Алтецей сале Принцул П.Витгенштейн, социей луй Антонина Станиславовна, фиилор Гавриил, Алексей ши фийчий Емилия Трубецкая. Ера ши ун вас де арӂинт, ын каре се пэстра инима фечорулуй социлор Витгенштейн, Лев Петрович, каре а дечедат ын Ӂермания. Ын анул 1934 бисерика а фост ынкисэ, крипта — профанатэ, фиинд некуноскут локул афлэрий корпурилор неынсуфлеците але мембрилор фамилией Витгенштейн. Деши уний локуиторь ай картиерулуй Антоновка сусцин кэ еле ар фи фост ынхумате ын чимитирул немцеск, каре пе тимпурь ера ампласат ын спателе бисеричий лутеране.

Ын кадрул пэрций теоретиче а форулуй, каре а декурс ын Каса районалэ де Културэ, а трезит интерес рапортул «Фамилия луй П. Витгенштейн ши моштениря историко-културалэ а Нистренией: резултате ной але черчетэрилор историче», ын каре атенцие деосебитэ и с-а атрас драгостей ши ынцелеӂерий ын фамилия Витгенштейн, грижей ши атенцией, пе каре ачештя ле нутряу фацэ де копий лор, армонией, че домня ын фамилия лор. Ын рапорт ау фост скоасе ын виляг ноиле черчетэрь историче реферитоаре ла вяца ши активитатя луй П. Витгенштейн, ын резултатул кэрора ау фост дескоперите документе ши фапте ной дин периоада, ын каре веститул командант де ошть а активат ын Нистрения. Партичипанцилор ла фор ли с-ау демонстрат документе некуноскуте пынэ акум, дар ши унеле обьекте че апарциняу фамилией.

С-а сублиният, кэ даторитэ стрэдуинцелор луй П.Витгенштейн, драгостей луй фацэ де пэмынтул каре л-а адэпостит, доринцей де а ыннобила териториул пе каре локуя ши интереселор мултилатерале але фелдмарешалулуй, Каменка, ба кяр ши ынтряга Нистрение, а девенит веститэ ын луме. Ачест фапт демонстрязэ, кэ адевэрат нистрян поць девени кяр дакэ ну ешть нэскут аич. Ку маре интерес чей презенць ау аскултат месажул видео ал капулуй фамилией Витгенштейн, антрепренорулуй ӂерман Александру Витгенштейн, прин каре ел с-а адресат партичипанцилор ла фор.

Историкул Александру Тихонов а еволуат ку рапортул «Принцул Витгенштейн ши Каменка: резултателе черчетэрилор археолоӂиче», директорул школий медий № 11 дин орашул Рыбница Иван Василовский — ку «Куноаштеря пэмынтулуй натал ка валоаре фамилиалэ». Иван Владимирович а ешит ын фаца аудиториулуй ымпреунэ ку фиул май маре Артемий (ын фамилие креск трей фечорь, каре, деши сынт ла о вырстэ фраӂедэ, сынт импликаць де пэринць ын варияте евенименте), демонстрынд ын реалитате ши прин интермедиул блогулуй видео кум ел ымпреунэ ку соция ле инсуфлэ копиилор драгостя фацэ де мункэ, де история цинутулуй натал, де традицииле нямулуй.

Деспре модул де реализаре а проектелор сале деспре Нистрения нордикэ «Фамилия мя ын история цинутулуй», «Патрия мя скумпэ», «Ун нуме ынвешничит ын пятрэ» а ворбит журналистул нистрян Николае Феч, каре а сублиният, кэ тоате проектеле луй сынт дедикате оаменилор симпли сау илуштри ши лукрул асупра лор есте о експериенцэ ирепетабилэ де студиере а историей цинутулуй натал, а дестинелор оменешть.

Ла финеле евениментулуй, репрезентантулуй администрацией де стат дин районул ши орашул Каменка Александру Самоний и с-а ынмынат копия документулуй «Планул фортификациилор трекэтоарей де лынгэ орэшелул Каменка», каре датязэ ку мижлокул секолулуй XIX. Пентру вииторул музеу ал историей цинутулуй натал, деспре дескидеря кэруя се ворбеште де май мулт тимп, а фост прегэтитэ копия документулуй «Листа офичиалэ а сервичиулуй ши а демнитэций мембрулуй Консилиулуй де Стат, фелдмарешалулуй, контелуй Витгенштейн», каре а фост ынтокмит ын анул 1842.
Шефул Дирекцией районале де културэ Виталие Лозовский а сублиният, кэ ануме ын резултатул мунчий ригуроасе а екипей де ентузиашть — адевэраць патриоць ай цинутулуй натал — ау фост гэсите ын архивеле диферитор цэрь ной дате историче деспре фелдмарешалул П.Х. Витгенштейн, деспре фамилия луй, дар ши деспре Каменка, каре неапэрат вор фи адусе ла куноштинца четэценилор ноштри, дар ши а оаспецилор мичий ноастре републичь ку о историе атыт де богатэ ши неспус де интересантэ.

Агрипина Лукаш

Фото де аутор