О кэлэторие прин Незавертайловка

Унеорь ымпреунэ ку колеӂий не плаче сэ не консидерэм кэлэторь. Аста пентру кэ ну обишнуим сэ не фачем планурь де фиекаре датэ, кынд не дечидем ла о дестинацие ноуэ, юбим сэ креэм конексиунь ку оамений, не лэсэм скимбаць де локуриле ши идеиле пе каре ле дескоперим, имаӂиниле ши експериенцеле персоанелор легате органик де Нистрения, пе каре о юбим ла инфинит. Аша дар, вэ пофтим сэ дескопериць ку ной, дин проприиле фотолий, лумя дин журул ностру. Де дата ачаста, ам ажунс ын сатул Незавертайловка, районул Слобозия, уна динтре челе май фрумоасе локалитэць дин царэ, каре анул ачеста а ымплинит 235 де ань. Еа есте ампласатэ ын суд-естул районулуй Слобозия, ынтре брацул питореск Турунчук ши лакул де акумуларе Кучурган. Чей каре ау трекут мэкар вре-о датэ пе аколо, ау вэзут неапэрат кокостырчий каре-й ынтымпинэ пе оаспець кяр де ла интраря ын сат.

Деспре ориӂиня денумирий не-а ворбит Иван Антонов, бэштинаш ал сатулуй ши директорул господэрией локатив-комунале дин орашул Слобозия. Сенсул топонимикулуй «Незавертайловка» ыл куноаште фиекаре сэтян: ын русэ сунэ ка «не возвраӂаться», ын традучере — «а ну те ынтоарче», яр локуиторий сатулуй ау май адэугат — «рэмынем аич».

Конформ документелор, пэстрате ын музеул локал, екзистэ доуэ версиунь але денумирий сатулуй. Потривит унея, ын 1775, дупэ десфиинцаря чентрулуй административ, политик ши милитар ал казачилор запорожень Сечул Запорожян де кэтре Екатерина а II-а, о парте дин казачь с-ау порнит спре Гура Дунэрий, яр пе друм ун деташамент а ажунс пынэ ла локул пе каре астэзь ыл куноаштем ка Незавертайловка. Дин кауза виитурий рыулуй Нистру, ачештя ну шь-ау путут континуа каля спре суд-вест ши ау фост невоиць сэ се ынтоаркэ (ын диалектул казак — «завертати»). Астфел локул а фост нумит Завертайловка, яр май тырзиу а фост трансформат ын Незавертайловка, адикэ ун лок дин каре ну те поць ынтоарче.

Конформ челей де-а доуа версиунь, Екатерина а II-а а емис ун декрет, ын каре а стабилит кэ вьецуиторий дин ачастэ локалитате ау добындит статутул де оамень либерь (мажоритатя ерау цэрань йобаӂь). Астфел сатул а девенит куноскут ка лок дин каре ну те поць ынтоарче. Орькаре ар фи варианта коректэ, уна е черт — локуиторий ачестуй сат сынт харничь ши богаць суфлетеште.

Ятэ, бунэоарэ, Наталия Логинова а фэкут дин Нистрения о царэ екзотикэ, крескынд пе мелягуриле ноастре смокине ши родий. Думняей дежа трей ань сервеште нистрений ку ачесте фрукте деосебите. Ба кяр а ши препарат дулчацэ дин смокине. «Е ун деличиу деосебит, пе каре-л рекоманд тутурор аматорилор де дулчурь. Ын виитор вряу сэ сэдеск афине ши курмале», — не асигурэ думняей. Даторитэ Наталией (каре е поштэрицэ ын сат), зиарул ностру, ши ну доар, есте читит де локалничь.

Принтре чититорий ноштри фидель есте ши Зинаида Балыка, о фемее сенинэ, зымбитоаре ши глумяцэ. Ын тимп де о орэ думняей не-а ынкэркат доар ку емоций позитиве, тот повестинду-не пэтэрэний дин тинереце, кынд роада пэмынтурилор ноастре ера прецуитэ ын цара вечинэ — Украина. Думняей ымпреунэ ку соцул се депласау ынтр-аколо, пентру а-шь винде фруктеле ши легумеле крескуте ын грэдина проприе. Акум е ла одихна бинемеритатэ ши ку плэчере читеште литературэ артистикэ ши ну нумай. Фииндкэ е абонатэ ла доуэ зиаре, думняей абонязэ ши руделе, ши уний куноскуць, фэкынду-ле о сурпризэ де сэрбэторь.

Пе Лидия Ефремова ам ынтылнит-о ла пяца дин сат, виндя флорь де камерэ ла ун прец де 15-50 де рубле. «Де тынэрэ адор флориле ши акасэ ам о колекцие ынтрягэ. Фийка мь-а пропус сэ ле вынд, пентру ка ши сэтений сэ се букуре де еле ын каса лор», — не-а спус Лидия. Думняй не-а май дестэйнуит ши деспре пасиуня фийчий сале Ана — пиктура пе лемн ын стилуриле «хохлома» ши «городец». Тынэра дежа де шапте ань трансмите ачастэ артэ микуцилор ын инчинта Касей де Културэ. Апропо, копилаший дежа се пот лэуда ку нумероаселе табле де букэтэрие, пиктате ын диверсе кулорь ши ку елементе традиционале.

О персоналитате де креацие есте ши Марина Драган. Думняей де 25 ань практикэ арта апликативэ. Кяр дакэ ну децине студий ын домениу, а ынвэцат десинестэтэтор мулте ши де тоате. «Артеле ши мештешугуриле популаре сынт темелия идентитэций културале а уней реӂиунь. Пэстраря ши промоваря традициилор, трансмитеря лор ӂенерациилор урмэтоаре е о сарчинэ приоритарэ а цэрий. Даторитэ мэтуший меле ам ынвэцат ши еу а коасе, а брода ши а трансмите ку драг, тимп де зече ань, ынделетничиря копиилор дин Днестровск», — а повестит Марина.

О алтэ локалникэ, каре ышь ымпэртэшеште експериенца, е Марина Москвичова, о тынэрэ ынвэцэтоаре де класеле примаре дин шкоала №1 дин сат, каре, ла момент, финализязэ студииле ла факултатя де педагоӂие. Актуалменте а примит ши о дипломэ де гратитудине дин партя администрацией районале. Ын тимпул презент се афлэ ын кончедиул де матернитате, дар планификэ кыт май курынд сэ ревинэ ла локул де мункэ.

Ын кале ам ынтылнит ши ун оаспете дин орэшелул Первомайск. Ый зиче Александру Маслов ши не-а дестэйнуит кэ е ун винификатор аматор: «Мереу сынт ын кэутаря стругурилор де калитате, пентру а прегэти ун вин деличиос». Александру практикэ ачастэ ынделетничире де вре-о 20 де ань ши а реушит сэ организезе ын проприул сэу орэшел ши дегустэрь де винурь. «Ын Незавертайловка сынт аматорь де алде мине. Фак винурь де калитате, че меритэ сэ фие дегустате ши апречияте», — е де пэрере Александру.

Ной ам фэкут о кале лунгэ, ам ынтылнит оамень дифериць, дар ам ынцелес кэ пе тоць ый унеск драгостя пентру баштинэ, традицииле, престиӂиул ши файма сатулуй натал, деспре каре не-ау спус атытя кувинте де лаудэ ши апречиере. Посибил пентру чинева Незавертайловка ну е ун топ ал дестинациилор, дар е о конфесиуне а чея че не-а букурат май мулт суфлетеле ку локуриле луй минунате, каре не-ау оферит о имаӂине вие ши аутентикэ а Нистренией.

Апропо, май мулте деталий деспре сэтукул дин прагул лиманулуй ле путець гэси ши ын картя «Незавертайловка ын обьективул тимпулуй». Библиотечиле, школиле ши музеул сэтеск ау примит ын дар кыте о карте деспре история локалитэций, компаратив, тинере. Сергей Чебан, депутат ал Советулуй Супрем ын чиркумскрипция № 19 «Краснянский», а девенит инспираторул идеолоӂик ши спонсорул публикэрий ачестея. Картя информязэ чититорул деспре персоанеле каре пе тимпурь с-ау стабилит ку траюл аич, деспре секторул економик ши домениул едукацией, деспре рутеле комерчиале ши кяр деспре фаптул кэ пуртэторул де драпел ал ероулуй Рэзбоюлуй Чивил Григоре Котовский а фост ориӂинар дин сэтукул верде де ла судул Нистренией.

София Думбровская

Фото де аутор