Пе малул рыулуй Нистру

Каса де «картон», скитул рупестру, каскада ши пейсажеле супербе ши, принчипалул, локалничий немайпоменит де мэринимошь — тоате ачестя ла ун лок атраг мулцимя де туришть дин лумя ынтрягэ спре сатул Роги, районул Дубэсарь, ынфиинцат ынкэ ын 1748, ын каре ла моментул дат локуеск чирка 700 де оамень. Пе ан че трече, локалитатя тот май мулт ши май мулт есте визитатэ де оаспець.

Каса де «картон»

Роги пе паркурсул ынтреӂий сале екзистенце с-а прослэвит ку фрумусеця пейсажелор сале! Дар о популаритате деосебитэ а обцинут, кынд ла марӂиня луй, пе малул Ниструлуй, а апэрут о касэ бутафорикэ, ку ун колорит фолклорик пур молдовенеск. Ши де вей кутреера лумя маре, о «чудэцение» симиларэ ачестея ну вей гэси никэерь.

А апэрут локация ын 2019, даторитэ реӂизорулуй нистрян Еуӂен Мариан. Ануме думнялуй й-а венит идея де а реда пе екранул маре фрумусеця плаюлуй ши традициилор стрэмошешть. Пеликула де дебут а нумит-о симплу ши тотодатэ експресив «Лапте де пасэре». Ролул принчипал л-а жукат вестита актрицэ русэ Елена Лядова. Ун рол, деши микуц, дар фоарте ынсемнат, л-ау меритат ши мембреле ансамблулуй фолклорик «Извораш» дин локалитате. Чинеаштий ау конструит макета уней касе, ын каре тотул арэта ла фел ка ын секолул трекут, се деосебяу доар прин материалеле де конструкцие: ПАЛ-ул ши картонул. Ын маре мэсурэ, групулуй де филмаре й-а реушит ачест лукру даторитэ бэштинашилор.

Де драгул сатулуй

Ун апорт деосебит ла аменажаря интериорулуй л-ау адус ангажаций Касей де Културэ дин сат, ын фрунте ку директорул ей Лудмила Павлова. Ачастэ фемее есте бине куноскутэ публикулуй нистрян ка о промотоаре а кынтекулуй фолклорик ши персоанэ пасионатэ де етнографие ши бродерие. Драгостя пентру фолклорул молдовенеск ыл поартэ ын суфлет ынкэ дин фраӂедэ копилэрие.

Професионал, ынсэ, ку дансул ши кынтекул популар а ынчепут сэ се окупе доар ын анул 2008, кынд и с-а ынкрединцат функция де директоаре а локашулуй културал дин сатул Роги. Атунч а ши ынфиинцат ансамблул де кынтече популаре «Извораш». Ну а ынтылнит нич о дификултате ла формаря колективулуй, фииндкэ ын сат локуеск оамень талентаць ши ындрэгостиць ын Патрия са ши артэ. Де ла ынчепут ну диспуняу де о салэ екипатэ пентру репетиций, дар нич де костуме популаре. Ун ан де зиле й-а требуит думняей ка сэ адукэ ла аспектул потривит чентрул културал дин Роги. А бэтут ла май мулте ушь ши, ын челе дин урмэ, и с-а дескис. А фост репарат ши акоперишул, ши ферестреле. Ын 2009 Каса де Културэ шь-а дескис ларг ушиле пентру спектаторь. Песте пуцин тимп с-ау фэкут ши ку костуме национале. «Славэ Домнулуй, лумя е плинэ де оамень талентаць ши речептивь. Мь-а венит ын ажутор Любовь Бондаренко, кондукэтоаря черкулуй «Мынь дибаче» дин сат. Думняей не-а ынвэцат, пе мине ши пе мембрий колективулуй, сэ кроим ши сэ орнаментэм костумеле. Май ынтый ам кусут кэчуль пентру бэрбаць, апой жакете, кэмэшь ши фусте. Есте ындестулат ку костуме национале ши групул фолклорик», — а менционат думняей.

Де фапт, Лудмила Павлова ши Любовь Бондаренко десеорь ышь унеск форцеле пентру а обцине ун резултат фрумос. Ымпреунэ ау бродат костуме, ау декорат каса бутафорикэ. Челе доуэ фемей, ку драгосте де царэ ши де ням, ау мерс пе ла каселе сэтенилор ын кэутаря обьектелор векь де уз касник. Пе тоате ле-ау адунат ын кэсуца де пе малул Ниструлуй, але кэрей ушь ле дескид ку драг тутурор визитаторилор. Де фапт, пынэ ын презент, ымпреунэ ку приетенеле сале, дин инициативэ проприе, се адунэ пентру а фаче курэцение, ка ла еле акасэ. Пентру а фи пэстратэ традиция ши де урмэтоареле ӂенераций. Ла ынтребаря дин че мотив о фак, Лудмила Павлова а менционат: «Кыт де модернь не-ам консидера, десеорь ревеним ла рэдэчинь, ла буникэ, ла мэмэлигэ, ка сэ акумулэм путерь ной, ынтремэтоаре. Ши дакэ не вом уйта трекутул, кум оаре сэ не дэм сяма чине вом фи ын виитор? Нумай респектынду-не традицииле, плине де бунэтате ши фрумусеце, не вом прослэви ши дезволта цара, атрэгынд ши туриштий стрэинь. Доамна Лудмила ышь аминтеште, кэ ши пе тимп де пандемие каса ера дес визитатэ. Ба, кяр май мулт, аич периодик ерау организате диверсе евенименте артистиче. Сусцине кэ ын резултат ау авут де кыштигат бинишор, фапт че ле-а пермис сэ скимбе драперииле ын сала де фестивитэць ши сэ акизиционезе скауне. Ын плус, сэрбэториле организате пентру туришть май пот адуче ши ун оарекаре венит пентру локуиторий сатулуй. Букэтэреселе искусите, де екземплу, ла фиекаре сэрбэтоаре препарэ коптурь ши букате национале, пе каре оаспеций ле кумпэрэ ку плэчере.

Каса бутафорикэ ын презент рэмыне тот атыт де атрэгэтоаре ын интериор, грацие оаменилор неиндиференць дин сат, дар аспектул ей екстериор рэмыне де дорит — с-а ынвекит де-а бинеля. Каса де «картон» а рэмас кадоу пентру сэтень де ла тынэрул реӂизор нистрян. Офичиал, ачаста ну се афлэ ла баланца Касей де Културэ. Дар Лудмила Павловна а ынчеркат сэ-шь пунэ кувынтул ла инстанцеле релеванте ши пентру еа. Ну а фэкут-о ын задар, ын челе дин урмэ а фост аузитэ. Дечизия де а репара ачест обьект дин контул статулуй дежа а фост луатэ. Дар, ауторул ей, Еуӂен Мариан, ле-а промис сэтенилор сэ о репаре ын тимпул апропият дин контул проприу. Пе виитор плануриле сэтенилор сынт грандиоасе. Ын презент, де екземплу, Лудмила Павловна ши колабораторий думняей ышь дореск фоарте мулт, ка ын валя де лынгэ извор, визави де каса бутафорикэ, сэ фие организат ун фестивал фолклорик, каре ва адуна колективе артистиче дин тоатэ цара ши ну нумай.

Филмэриле с-ау ынкеят, филмул а фост дус сэ фие проектат ла диферите фестивалурь де чинема, яр каса бутафорикэ а рэмас пе малул стынкос ка о локацие екстраординарэ. Туриштий сынт атрашь, ка де ун магнет, де фрумоаселе ноастре пейсаже нистрене. Кяр алэтурь де каса бутафорикэ есте о рыпэ питоряскэ ку панте фрумоасе, прин каре курӂе ун извор ку апэ куратэ ка кристалул.

Ун колцишор де рай

Дакэ коборь пынэ ла апа Ниструлуй, де аколо, уркынд ын сус, ажунӂь сэ везь о каскадэ спектакулоасэ. Траверсынд сатул ши евадынд ын крынгул де пинь, гэсешть о привелиште ши май супербэ. Поеница ку локул пентру фокул де табэрэ, каре рареорь е пустие.

Ши ынкэ о атракцие, деспре каре се ворбеште десеорь ын ултимул тимп, есте мэнэстиря рупестрэ дин Роги. Де фапт, ну е о мэнэстире, чи ун скит — доар кытева келий сэпате ын стынкэ де асупра Ниструлуй. Ну фиекаре реушеште сэ ажунгэ ла еле, деоарече спре ачест скит, прин пэдуря дясэ, дуче о кэрэрушэ ынгустэ, каре се ынтрерупе ын унеле локурь ши, май департе, требуе сэ урчь пе пьетре ши сэ рэзбаць прин туфишурь гимпоасе. Ын времуриле стрэвекь аич се афла микул скит монастик ын нумеле луй Симеон Стылпникул, ун сфынт крештин, каре а фост примул ку идея ӂенулуй де асчезэ «шедеря пе стылп».

Ну ынтымплэтор мулць ориӂинарь дин партя дряптэ а Ниструлуй ышь прокурэ ун лок де трай ануме ын ачест колцишор питореск. Ба май мулт, фрумусеця мелягулуй ый ынтоарче ла баштинэ ши пе мулць тинерь нэскуць аич. Ятэ ши Анатол ку Лилия Попов шь-ау ынчепут повестя вьеций конжугале ын сатул Чореску. Тынэра лукра атунч вынзэтоаре ла ун пункт де комерчиализаре ши де ынкириере а касетелор видео. Флэкэул, дакэ ера ла воланул таксиулуй, визита ын друм, дин куриозитате, магазинул. Дар, пентру кэ ый кэзусе тронк ла инимэ вынзэтоаря тынэрэ, а хотэрыт сэ ынкириезе о пеликулэ. Дупэ ачаста, веня ын фиекаре зи, рекуноскынд май тырзиу кэ нич ун филм дин челе ынкирияте ну ле-а привит. Пынэ ла урмэ шь-а луат инима ын динць ши шь-а дестэйнуит сентиментеле. С-ау кэсэторит ын 2006. Ын сат, ынсэ, с-ау ынторс ку траюл перманент доар ын 2011. Ау фэкут-о ла ругэминтя мамей ши а сурорий луй Анатолие. Сора луй, Галина, активязэ ын калитате де секретарэ ла Советул сэтеск ши мереу шь-а дорит ка фрэциорул сэ-й трэяскэ алэтурь. Кынд фрателе с-а ынсурат, ку чя май маре плэчере й-а девенит нашэ де кунуние. Галина есте ынкрединцатэ кэ никэерь пыня ну есте май бунэ декыт акасэ. Астэзь Анатолие ши Лилия, ымпреунэ ку чей трей копий дрэгэлашь ай лор, трэеск ын каса пэринтяскэ, ынфрумусецынд бэтрынециле мэйкуцей драӂь. Яр сора ку соцул ши чей трей копилашь ый визитязэ перманент. Де фапт, визителе лор сынт речипроче ши фоарте десе. С-ау обишнуит сэ-шь резолве ымпреунэ проблемеле ши сэ се одихняскэ прин челе, потривит лор, май фрумоасе локурь дин луме. Ши тот ымпреунэ кынтэ де марь сэрбэторь пе счена Касей де Културэ.

Лилия Спеян

Фото де аутор